ความรักความปรารถนาดีเป็นสิ่งที่เรามีได้อย่างไม่จำกัดขอบเขต ไม่ว่าจะเป็นความรักที่พ่อแม่มีให้กับลูก ความรักระหว่างพี่น้อง ความรักของคู่รัก ไปจนถึงความรักที่มีให้กับเพื่อนมนุษย์ ท่านติช นัท ฮันห์ กล่าวว่าตามหลักพุทธศาสนา รักแท้ ประกอบด้วยคุณลักษณะ 4 ประการด้วยกัน คือ
เมตตา ความเมตตานี้มิใช่แค่ความปรารถนาจะทำให้ผู้อื่นมีความสุขและนำความเบิกบานมาให้แก่คนที่รักเท่านั้น แต่ยังหมายถึงความสามารถที่จะมอบความเบิกบานและความสุขให้แก่คนที่เธอรัก เพราะถึงแม้จะมีเจตจำนงว่ารักคนคนนี้ แต่ความรักของเราอาจทำให้เขาหรือเธอเป็นทุกข์ก็ได้
การฝึกฝนเป็นสิ่งจำเป็นเพื่อให้รักได้อย่างถูกทางและเพื่อให้มีความสามารถที่จะมอบความสุขและความชื่นบานเราต้องฝึกมองคนที่เรารักอย่างลึกซึ้ง เพราะถ้าไม่เข้าใจคนที่เรารัก ก็ไม่อาจรักได้ถูกทาง ความเข้าใจคือแก่นแท้ของความรัก ถ้าไม่เข้าใจเราก็จะรักไม่เป็น นี่คือคำสอนของพระพุทธองค์ ยกตัวอย่างเช่น ถ้าสามีไม่เข้าใจปัญหาและความปรารถนาที่อยู่ในก้นบึ้งจิตใจของภรรยา ไม่เข้าใจความทุกข์ที่เธอมี เขาก็ไม่อาจรักเธอได้อย่างถูกทาง เมื่อปราศจากความเข้าใจ ความรักย่อมเกิดขึ้นไม่ได้
เพื่อให้เข้าใจผู้อื่น เราต้องมีเวลาเราต้องฝึกมองคนคนนั้นอย่างลึกซึ้ง เราต้องอยู่ตรงนั้นด้วยความใส่ใจ เราต้องสังเกต และผลที่เกิดจากการมองอย่างลึกซึ้งนี้เราเรียกว่าความเข้าใจ ความรักจะเป็นรักแท้เมื่อรักนั้นประกอบขึ้นด้วยสิ่งที่เรียกว่า ความเข้าใจ
กรุณาหรือความเห็นอกเห็นใจ ไม่ใช่แค่ความปรารถนาที่จะแบ่งเบาความทุกข์ของผู้อื่นเท่านั้น แต่หมายถึงความสามารถที่จะทำเช่นนั้นได้ เราจะต้องฝึกมองอย่างลึกซึ้งเพื่อจะได้เข้าใจอย่างถ่องแท้ถึงธรรมชาติแห่งทุกข์ของคนที่เรารัก เพื่อช่วยให้เขาหรือเธอได้เปลี่ยนแปลง
ความรู้ และความเข้าใจเป็นรากฐานของการฝึกปฏิบัติดังกล่าวนี้เสมอ การฝึกทำความเข้าใจก็คือการฝึกสมาธิภาวนานั่นเอง การเจริญสมาธิภาวนาคือการมองอย่างลึกซึ้งเข้าไปในแก่นแท้ของทุกสรรพสิ่ง
มุทิตาหรือความเบิกบาน ถ้าไม่มีความเบิกบานในความรักนั่นไม่ใช่รักแท้ ถ้าเราต้องเป็นทุกข์และร้องไห้อยู่ตลอดเวลา และทำให้คนที่เรารักต้องร้องไห้ นี่ไม่ใช่ความรักอย่างแท้จริง อาจถึงกับเป็นสิ่งตรงข้ามกันเลยทีเดียว ถ้าไม่มีความเบิกบานในความรัก ก็มั่นใจได้เลยว่านั่นไม่ใช่รักแท้
อุเบกขา ความไม่แบ่งแยกหรือความเป็นอิสระ เราเข้าถึงซึ่งความเป็นอิสระได้ในรักแท้ เมื่อเรารักเราจะนำความเป็นอิสระมาให้แก่คนที่รารัก หากเป็นไปในทางตรงกันข้าม นั่นไม่ใช่รักแท้ เราต้องรักในวิถีทางที่ทำให้คนรักรู้สึกเป็นอิสระ ไม่ใช่แค่ภายนอก แต่รวมถึงภายในด้วย
“ที่รัก เธอมีพื้นที่ว่างในหัวใจและพื้นที่รอบๆ ตัวเพียงพอไหม” นี่คือคำถามเพื่อพิสูจน์ว่ารักที่เธอมีนั้นเป็นรักแท้หรือไม่
